Skupština grada raspravljaće u petak o deklaraciji osude “zločina” u Rajinoj šumi kraj Novog Sada 1944. godine i podizanju spomenika na toj lokaciji po predlogu odborničke grupe koju čine SPO i pokret Dinara Drina Dunav.
U tekstu deklaracije se osuđuje zločin nad civilnim stanovništvom nakon oslobođenja Novog Sada i ujedno se navode imena osoba koje su navodno tamo stradale.
Predlogom ove deklaracije SPO-3D je pokrenuo priču o masovnoj grobnici koja je otrkivena 1991. godine prilikom izvođenja radova na vodovodno-kanalizacinoj mreži, a o koja je dugo “tabu” tema u novosadskoj javnosti. Naime, pre dvadeset godina je u blizini novosadske Rafinerije otkriveno više stotina kostura, koji, kako se pretpostavlja, predstavljaju ostatke osoba streljanih nakon suđenja ili bez ikakve presude u nedeljama i mesecima nakon oslobođenja Novog Sada 23. oktobra 1944.godine.
Do danas nije poznato koliko je ljudi tu sahranjeno, ali se procenjuje da se radi o nekoliko stotina osoba. Izvesno je, na osnovu sačuvane sudske arhivske građe iz tog vremena, da najveći broj čine pripadnici mađarske i nemačke nacije, a potom Srbi koji su bili kolaboracionisti ili su se našli na meti revolucije kao predstavnici buržoazije. Istoričari se nisu bavili puno ovom temom i do danas je ostalo nerešeno pitanje Rajine šume iako se u Srbiji poslednjih godina dosta govori o masovnim streljanjima civila nakon oslobođenja 1944 .godine.
Istoričar Nemanja Starović kaže za 021.rs da se može načelno doneti ovakva deklaracija i podržati inicijativa za podizanje spomen obeležja, ali da se ipak prvo mora sve ispitati do kraja. On podseća da je masovna grobnica pronađena slučajno prilikom radova i da je za sada poznato da su većina streljanih pripadnici nemačke i mađarske nacije. Kako kaže, mnogi od njih nisu nikada bili članovi okupatorskih snaga, već su ubijeni samo zato što su Nemci i Mađari.
– Činjenica je da se početkom devedesetih sasvim slučajno došlo do otkrića masovne grobnice u blizini Rafinerije na području Rajine šume. Koliko je poznato, nakon oslobođenja više stotina građana se našlo na meti, neki bi rekli revolucionarne pravde, neki nešto drugo, ali činjenica je da su mnogi ljudi streljani bez ikakve sudske odluke i presude. Nesporna činjenica je i da se u velikom broju radi baš o ljudima koji su bili deo koloboracije, dakle ljudi koji su služili okupatoru. Opet, činjenica je i da je među njima bilo ljudi koji su nevino stradali jer su potkazani od svojih komšija ili drugih koji su imali kontakata sa oslobodiocima – priča za 021 Starović.
Na spisku “žrtava” iz 1944. godine koji je SPO-3D dostavio uz deklaraciju Skupštini grada navode se pojedina imena, među kojima ima ljudi koji nisu rehabilitovani, a nesporno je da su bili u direktnoj službi fašističke Mađarske i nacističke Nemačke.
Starović kaže da se mora ispitati i nesporno utvrditi od strane istoričara i suda ko su bile žrtve u Rajinoj šumi, a ko osobe koje ne bi mogle biti rehabilitovane zbog saradnje sa okupatorom i učestvovanja u okupatorskoj vlasti, kako se ne bi na spomeniku našla imena kojima tu nije mesto.
Autor i foto: 021.rs
