Program “Ledena tišina”, povodom 77. godišnjice Novosadske racije, počeće danas, 21. januara u Kulturnom centru Novog Sada, i trajaće do 27. januara.
Novosadska racija se odigrala od 21. do 23. januara 1942. godine u sklopu šire akcije fašističke Mađarske, kada je širom Bačke masovno ubijano lokalno stanovništvo, pretežno Srbi i Jevreji. Tokom tri dana u Novom Sadu je ubijeno više od 1.200 građana, uglavnom Jevreja, a među žrtvama je bilo i Srba, Roma i pripadnika drugih nacija koji su bili simpatizeri ili pripadnici NOB-a.
Nakon rata odgovorni za ovaj zločin su uhvaćeni i nakon suđenja u Novom Sadu većina je osuđena na smrt. Ipak, neki niži oficiri žandarmerije i vojske uspeli su da se izvuku, poput Šandora Kepira koji je pre nekoliko godina posle višegodišnjeg pritiska izveden pred sud u Budimpešti, ali je oslobođen i umro je ubrzo nakon toga.
Program:
Ponedeljak, 21. januar
U 12h – Otvaranje izložbe “Sećanje na dr Ignjata Pavlasa” u Likovnom salonu
Izložba posvećena Ignjatu Pavlasu – srpskom advokatu, kulturnom i političkom radniku, koji je igrao značajnu ulogu tokom priprema za prisajedinjenje Vojvodine Kraljevini Srbiji. Više nedelja pre kraha Austrougarske u njegovoj kancelariji okupljali su se srpski intelektualci i dogovarali se o akcijama koje predstoje. U Srpskom narodnom odboru, privremenom organu vlasti, zauzimao je mesto potpredsednika, dok je Jaša Tomić bio predsednik. Kao delegat Srpskog narodnog odbora išao je u Beograd, tražeći da srpska vojska što pre uđe u Novi Sad. Nakon što je 9. novembra srpska vojska ušla u grad, Pavlas ih je prvi dočekao, a kasnije je sa balkona stare zgrade Matice srpske na glavnom trgu držao govor. Kao poslanik predsedavao je 25. novembra 1918. Velikom narodnom skupštinom u Novom Sadu na kojoj je proglašeno otcepljenje od Ugarske i prisajedinjenje Kraljevini Srbiji. Veliki narodni savet ga je 27. novembra izabrao za narodnog poverenika za unutrašnje poslove. Ignjat Pavlas ubijen je zajedno sa suprugom Olgom 23. januara 1942. u raciji mađarskih fašista u Novom Sadu, a tela su im bačena pod led u Dunav.
Utorak, 22. januar
U 12h – Otvaranje izložbe “Sveti novomučenici jasenovački u svetlosti Vaskrsenja” na Tribini mladih
“… Promenada kroz radove sestre Marije je čudesan doživljaj. Ona sama posećuje mesta strašnog stradalništva i pretače ih u rajsku poetiku kroz ikoničan izobraz drevnog koptsko-jermensko-gruzijskog pseudoinfantilnog stila i ilustrativno “naivnog” pristupa… Šetajući kroz njene pejzaže ne možemo a da se ne zapitamo da li su ta mesta užasa preobražen svet iz rajske perspektive: “Topola užasa” postaje “Topola mira”, “Humka” postaje riznica blagodati, “Jasen” postaje rajska bašta… Monahinja Marija prozire mnogo dublje od samog opažaja, same likovne vizuelnosti; suštinski pretvara “vodu u vino”, transponuje jedan narativ na bajkolik način u poruku rajske i božanske večnosti…” (Aleksej D. Đermanović)
U 20h – Predavanje “Stradanje Srba u Drugom svetskom ratu” na Tribni mladih, predavač: vladika Jovan Ćulibrk
Sreda, 23. januar
U 12h – Plato ispred skulpture “Porodica”, Kej žrtava racije – Obeležavanje 77. godišnjice Novosadske racije
U 13:45h – Pomen žrtvama novosadske Racije kod spomen-ploče na Štrandu
U 18h – Velika sala Kulturnog centra Novog Sada, Projekcija filma “Spomenik” Mike Antića i dokumentarnog filma “Deca besmrtnosti” Pravoslavne eparhije Bačke
Četvrtak, 24. januar
Od 11h – Tribina mladih, Radionica “Dogodilo se, ali ne tebi” – kako je Dina zapamtila dane Novosadske racije, autor i voditelj radionice: Gordana Todorić
Od 21. do 25. januara u Likovnom salonu i na Tribini mladih, od 12h, stručno vođenje kroz izložbe priređeno za novosadske srednjoškolce
