Nakon pola i frtalj veka najstariji teatar u Srba, Srpsko narodno pozorište (SNP) uvrstilo je u svoj dramski program, jedan od večnih i najkompleksnijih dramskih tekstova istorije ljudske civilizacije, Šekspirovog “Hamleta”, sinoćnim predpremijernim izvođenjem na sceni “Pera Dobrinović”.
Publika, očigledno željna “kulturnog potresa” ili “klice koja bi pokrenula lavinu nezadovoljstva” ili naprosto, željna postavki antologijskih dela iz oblasti svetske književnosti i drame, pohrlila je u teatar, jer je “Hamlet” čiju režiju potpisuje Nikola Zavišić, dramaturgiju – Svetislav Jovanov i Vladislava Vojnović, scenografiju – Željko Piškorić, a kostim Marina Sremac i Senka Ranisavljević, medijski bio najavljivan kao svojvrsni “kulturni terorizam i pandam onome što radi street umetnik Benksi kao odgovor na izazove i probleme današnjice na nivou globalnih politika i savremenog čovečanstva” (reditelj Zavišić u emisiji “Novosadske razglednice” RTV, najavljujući premijeru).
Na žalost, “kulturni terorizam” shvaćen kao odgovor umetnosti na brojne izazove i probleme današnjice kako našeg društva, tako i glede toga kuda se naša savremenost kreće, je u rediteljskom postupku i čitanju, “Hamleta” izostao, iako je u pogledu promišljanja scenskih efekata (video bimovi na sceni, snimanje kamerom, i brojnih drugih), uistinu, uhvaćen “trenutak večnosti koji živimo”, a o kojem je Zavišić rekao:
– Ovaj “Hamlet” nije klasična postavka. U pitanju je neka vrsta eksperimenta sa TV kamerama, TV studijom koji ima sistem kamera, koji će onda prenositi na platna preko video projektora i onda će ljudi moći da vide i vrlo krupne planove glumaca koji igraju, moći će da vide i ono što se ne vidi na samoj sceni, pošto je ceo “Hamlet” zapravo jedan sistem prisluškivanja i jedan sistem funkcionisanja državne bezbednosti – objasnio je reditelj.
Ukoliko uzmemo u obzir, toliko puta dokazanu i prežvakanu činjenicu da je Evropa u doba renesanse, stvorila nekoliko reprezetativnih tipova modernog čoveka (koji su ostali arhetipovi do današnjice): Geteovog “Fausta”, Servantesove “Don Kihota” i Sanča Pansu, Don Huana i Šekspirovog “Hamleta” kao reprezentativne likove luda kao tragičnih junaka, onda je makar i ovlašnim promišljanjem o ovim delima, i neupućenijim čitaocima i gledaocima jasno da nešto osnovno u ljudskim odnosima, nije u redu i nije na svom mestu, odnosno kako danski kraljević u Šekspira tvrdi: “Vreme je izletelo iz šarki (zgloba)”, što je pak, nerazrešiv problem još od vremena nastanka ovih dela, uključujući i “Hamleta” (1601. godine praizvedenog u Engleskoj).
I, iako dramaturg i teatrolog, Svetislav Jovanov, objašnjavajući Zavišića novo čitanje tragedije Danske i njenog kraljevića vidi kao “sukob koji se odvija izmeđ’ sveta iluzorne moralnosti i sveta prizemne realnosti, a iza i iznad toga – što teže da pokažu lavirinti TV nadzora u funkciji neke vrste “političkog trilera” – odvija se sudar iluzije i obmane – tačnije srozavanje teatra u politiku”, korespodencija sa znametitim literarnim “Dancem” kao inkarnacijom intelektualca u svakom vremenu, te i ovom, i publikom je u tom smislu izostala.
Savremeni i promišljeni kostim, eksperimentalna scenografija i postupci, nisu bili dovoljni za glumačko tumaranje i borbu sa nimalo lakim, večno začudnim i dvosmislenim Šekspirovim tekstom, te je i razrešenje, odnosno rediteljska teza o intelektualcu (Hamletu) koji bi da dela autonomno i u duhu integriteta i zdravog razuma, osuđena na dalje lutalaštvo, po novim viđenjima i postavkama.
Ipak, hrabri činjenica da je u glumačko-zanatskom smislu na scenama SNP počela da stasava jedna nova, hrabra i potentna generacija oličena u Jovani Mišković (u ulozi Hamleta), laureatkinji nagrade “Peđa Tomanović, Mariji Medenici (Ofelija), Dimitriju Aranđeloviću (Gildenstern), dočim su u ovoj podeli “Hamleta” svoje mesto našli i: Igor Pavlović, Gordana Jošić Gajin, Zoran Bogdanov, Nebojša Savić, Grigorije Jakšić, Miroslav Fabri, Aleksandar Gajin i Nina Rukavina.
Premijerno izvođenje “Hamleta” zakazano je za večeras, u 19 časova i 30 minuta na sceni “Pera Dobrinović” SNP, a prvoj reprizi publika može prisustvovati u subotu o istom terminu.
Autor: Teodora Ž. Janković
Foto: Srđan Đurić
