Stručni žiri za dodelu nagrade “Dejan Medaković“, na čelu sa dr Boškom Suvajdžićem kao predsednikom, doneo je jednoglasnu odluku da nagradu “Dejan Medaković“ izdavačke kuće “Prometej“ za 2025. godinu dodeli knjigama Milivoja Pavlovića “Deset portreta i deset razgovora u izdanju Službenog glasnika”, i Branka Zlatkovića “Male priče o Vuku Karadžiću” (od 1825. do 1832) u izdanju Instituta za književnost i umetnost.
U Pavlovićevoj knjizi Deset portreta i deset razgovora, koja se može svrstati u podnžanr dokumentarne književnosti, najbolje odlike žurnalizma i beletristike dovode se u blisku vezu. Efemernost novinarskog štiva se prevazilazi na metode, sredstva i alate nauke o književnosti. Od svojih sagovornika, Pavlović je nastojao da čuje i zapiše iskaze od značaja za tumačenje njihovih dela, ali i detalje koje tvore dijahronijsku panoramu jednog složenog perioda u razvoju srpskog društva (između seoba i deoba). Ovi razgovori imaju preciznu anotaciju (datum, mesto), ali i opise društvenih, pa i političkih značajki koje su uticale na smer razvoja zemlje.
Knjiga donosi i obilje nepoznatih i dobro izabranih pojedinosti iz života Pavlovićevih sagovornika, uključujući skrivene delove ličnih dnevnika, fragmente iz prepiske, zatim iz predsmrtnih oporuka, iz posveta ispisanih drugima ili primljenih itd. U retka svedočanstva spadaju fotografije i dokumenta iz porodične arhive, kao i autografi.
Posebnu vrednost knjizi dodaje i njena zvučna dimenzija: u tehnici QR koda, jednostavnoj za korišćenje uz pomoć mobilnog telefona, dati su zvučni fragmenti u kojima Pavlovićevi sagovornici kazuju o svom životu ili čitaju odlomke iz svojih dela. Miloš Crnjanski i Skender Kulenović tako u celini govore svoje večne poeme Lament nad Beogradom i Stojanka majka Knežopoljka.
“Male priče o Vuku Karadžiću“ male su samo po žanrovskoj usmerenosti ka priči iz života, biografskoj crtici, poslovici, anegdoti, porodičnom predanju. U svom obuhvatu, one demonstriraju monumentalan zahvat i impresivan istraživački napor. Kako bi uspostavio moguću biografsku pripovednu celinu autor je proučio obiman korpus devetnaestovekovne i potonje literature – istoriografski izvori, memoari, biografije, autobiografije, putopisi, književne i istorijske polemike, književne kritike, prepiska, znatan deo suvremene periodike, policijska dokumenta, crkveni protokoli itd. U procesima obrade raznovrsnog literarnog materijala, u Zlatkovićevoj knjizi iščitavaju se složeni odnosi koji vladaju između usmene i pisane tradicije. Sam jezik ovog životopisa, ovog svojevrsnog “usmenog romana“, predstavlja poslasticu po sebi. Leksički arhaičan, prilagođen devetnaestovekovnom stilskom prosedeu, usmeren ka što plastičnijem dočaravanju ljudi i događaja, do najživopisnijih detalja.
U sva tri toma svoje knjige “duboke odanosti Vuku Stef. Karadžiću“, Branko Zlatković piše hroniku jednog vremena, zasnovanu na činjenicama, ali i esejiziranu biografiju, uzbudljivi istorijski roman, detektivsku priču, bravurozan splet anegdotskih kazivanja, unoseći u narativne strategije svoga kazivanja karakteristične detalje pričanja iz života i porodičnog predanja, obrte šaljivih pričica, tananost lirskog životopisa. Vuk je u ovoj nesvakidašnjoj knjizi ujedno i nosilac pripovedanja i putovođa kroz zamršene lavirinte sopstvenog života i rada, predmet naučnog istraživanja, ali i književni junak, oko koga meandriraju najuzbudljiviji događaji i najupečatljivi akteri epohe.
Izdavačka kuća Prometej od 2008. godine kontinuirano dodeljuje Nagradu DEJAN MEDAKOVIĆ za delo koje je srodno delima i načelima Dejana Medakovića.
Po prvi put ove godine Žiri se opredelio da dva dela dobiju Nagradu, ravnopravno, uz napomenu da je ove godine bio veoma velik odziv predlagača i predloženo je dosta vrednih dela.
Nagrada će biti svečano uručena u Novom Sadu, u subotu, 10. januara, 2026. godine, na Dan osnivanja Prometeja.
Izvor: NS Hronika
Foto: Promo
