Srpska kultura XVIII veka neraskidivo je vezana za religioznu umetnost kao simbol verskog identiteta. Najuticajniji društveni protagonisti toga doba vezani su za crkvu, te su umetničke mecene ovog perioda visoki pravoslavni jerarsi Srpske pravoslavne crkve i oko njih okupljeno plemstvo i bogato građanstvo. NJihov pogled na svet i želja za učvršćenjem nacionalnog identiteta usmeravaju i umetničke tokove. Otud umetnost XVIII veka možemo sagledati kroz vodeće društvene ideje koje su usvajali patroni srpske kulture: Seoba srpskog naroda 1690. na teritoriju Habzburške monarhije podstakla je početak velikih promena i prihvatanje barokne kulture koja se manifestuje kroz popularizaciju grafike, zabranu rada zografa, kao i pojavu portreta i autoportreta.
Na srpsku umetnost u XIX veku uticale su okolnosti određene životom srpskog naroda u okvirima Habzburške monarhije i Osmanskog carstva. To je period obeležen oslobodilačkom borbom, težnjom ka ujedinjenju srpskog naroda i formiranjem samostalne države. Umetničko stvaralaštvo oblikovano je iskustvima autora školovanih na evropskim likovnim akademijama i školama. Kao odraz aktuelnih istorijskih prilika i nacionalnih težnji srpskog naroda u umetnosti se pojavljuju teme i ličnosti iz srednjovekovne istorije, kao i važni događaji i heroji iz bliske prošlosti i savremenog doba.
Tokom XIX veka novoformirano srpsko građanstvo, evropeizirano i finansijski osnaženo, postalo je nosilac društvenih promena i naručilac umetničkih dela. Potreba za portretima raste zbog želje nove klase za isticanjem društvenog statusa i javne reprezentacije. Uz portretno slikarstvo u srpskoj umetnosti razvijaju se i nove teme: mrtva priroda, pejzaž, akt i žanr-kompozicija. Umetnici su usvajali nove ideje iz evropskog slikarstva tokom školovanja na likovnim akademijama u Beču i Minhenu.
Tokom XX veka srpska umetnost razvijala se u snažnom dijalogu između evropske modernosti i lokalnih osobenosti. Umetnost aktivno beleži sliku društva koje se menja, često ga oštro kritikujući. Početkom XX veka Beč, Minhen, Budimpešta i Prag smenjuje Pariz kao vodeći centar i uporište novih generacija srpskih umetnika koje prihvataju i promišljaju ideje impresionizma, ekspresionizma, kubizma, različite avangarne tendencije, te koncept povratka redu i težnje ka apstraktnom izrazu.
Upustite se u svet srpske umetnosti od 18. do 20. veka u modulu Hronologija srpske umetnosti i zapazite kako i na koji način su se nacionalni umetnički tokovi menjali tokom tri veka srpske kulturne istorije.
Kroz kustosko vođenje vodiće Aleksandra Čelovski.
Kustosko vođenje počeće u 13 i 17 sati.
Izvor: NS Hronika
Foto: Galerija Matice srpske
